Często spotykana sytuacjach na miejskich drogach, kiedy wyznaczone pasy ruchu zamieniają się w niewyznaczone, a następnie dochodzi do ich zwężenia. Kto ma w takiej sytuacji pierwszeństwo? Pierwszeństwo w tej sytuacji ma kierowca pasa lewego, ale aby zrozumieć ideę tego manewru, spójrzmy do przepisów ruchu drogowego oraz warunków jakie muszą zajść aby manewr ten został wykonany prawidłowo.
- Sytuacja ta należy do jednej z kilku sytuacji drogowych, w których zastosowanie znajdzie kilka przepisów ruchu drogowego, które należy brać pod uwagę. Żaden przepis nie precyzuje jasno, jak powinien zachować się kierowca w tej sytuacji.
Dlaczego istnieją drogi o niewyznaczonych pasach ruchu?
Rozporządzenie ale i same przepisy jasno wskazują jaka dla danej drogi ustalona została minimalna szerokość pasa ruchu. Może się więc zdarzyć, że znajdziemy się na drodze a dokładnie na jezdni, na której jej zarządca, nie mógł wyznaczyć znakami poziomymi pasów ruchu, gdyż były by one wyznaczone niezgodnie z przepisami. Mając jednak na względzie warunki techniczne jezdni, możliwe jest poruszanie się dwóch pojazdów obok siebie (oczywiście jest to też zależne od ich rozmiarów, w tym szerokości).
Na tej podstawie, zarządca drogi, zamiast wykluczać jeden pas ruchu (niewyznaczony), pozostawił kierowcom jezdnię z dwoma niewyznaczonymi pasami ruchu, umożliwiając poruszanie się dwóch rzędów pojazdów, ale przy zachowaniu należytej ostrożności.
Oczywiście finalnie nieoznaczone pasy ruchu mogą przekształcić się się w pasy wyznaczone, co nie wymaga komentarza, ale mogą też zamienić się w zwężenie drogi.
Nadrzędnym przepisem regulującym zachowanie się kierowców w takiej sytuacji jest artykuł 24 Ustawy Prawo o ruchu drogowym, który jasno wskazuje, że wyprzedzanie z prawej strony dozwolone jest na odcinku drogi z wyznaczonymi pasami ruchu. Oczywiście artykuł ten wprowadza szereg innych przepisów, podobnie jak artykuł 2 definiuje pojęcie pasa ruchu, jezdni i drogi.
Dlaczego artykuł 24 jest taki ważny?
Artykuł 24 wskazuje, że wyprzedzanie z prawej strony dozwolone jest na drodze na której są wyznaczone pasy ruchu. Jeśli więc nie są one wyznaczone, wyprzedzanie z prawej strony nie jest dozwolone. W praktyce oznacza to, że kierowca jadący prawą stroną, może poruszać się z prędkością równą lub mniejszą niż kierowca z lewej strony.
Kolejną ważną informacją jest zasada zmiany pasa ruchu, artykuł 22, który w punkcie 4 wskazuje, że kierujący pojazdem, zmieniając zajmowany pas ruchu, jest obowiązany ustąpić pierwszeństwa pojazdowi jadącemu po pasie ruchu, na który zamierza wjechać, oraz pojazdowi wjeżdżającemu na ten pas z prawej strony.
WAŻNE! Pamiętaj, że pomimo braku wyznaczonych pasów ruchu, nadal obowiązuje Cię korzystanie z kierunkowskazów, celem zasygnalizowania manewru.
Należy jednak pamiętać, że ustępowanie pierwszeństwa pojazdowi wjeżdżającemu z prawej strony dotyczy sytuacji w której kierowcy prawego i lewego pasa chcą zająć pas środkowy.
Tymczasem wielu kierowców powołuje się na ten przepis, sugerując, że będąc z prawej strony mają pierwszeństwo przed kierowcą z lewej strony, pomimo, że rozmawiamy zwykle o drodze z dwoma niewyznaczonymi pasami ruchu. W praktyce więc kierowca z lewej bądź prawej strony, na zwężeniu, zajmują wzajemnie pas ruchu, po którym może poruszać się inny pojazd, a nie pas, po którym nikt nie jedzie. Prawy pas ruchu fizycznie jednak nie może zaniknąć, ze względu na krawędź jezdni.
Dlaczego kierowca z lewej strony ma pierwszeństwo?
Bardzo ciekawy materiał na ten temat powstał przy okazji przygotowania 674 odcinka serii Jedź bezpiecznie, a także 645 w którym pojawia się opisana sytuacja z prostym odcinkiem drogi. Dlaczego więc kierowca z lewej strony miał pierwszeństwo?
Bazując na artykule 24 wiemy, że kierowca poruszający się prawym pasem nie może wyprzedzać innych pojazdów z prawej strony (czyli kierowców jadących po lewej stronie). Oznacza to w praktyce, że może on poruszać się z prędkością równą lub mniejszą niż pojazd jadący z lewej strony.
Ta prosta interpretacja już pozwala zrozumieć, że skoro nie mogę poruszać się szybciej, nie mogę też zająć lewego pasa ruchu, gdyż porusza się po nim inny pojazd równolegle ze mną, a więc pozostając na prawym pasie, muszę ustąpić pierwszeństwa kierowcy znajdującemu się z lewej strony. Kierowca lewego pasa kontynuuje więc jazdę (być może nawet wyprzedzanie, przyśpieszanie, itp.).
I w tym momencie następuje to, czego prawo nie jest w stanie opisać żadnym paragrafem. Kierowca prawego pasa znajduje się przed kierowcą lewego pasa (który np. jechał z tyłu) i tym samym zbliżając się do zwężenia dochodzi do suwaka.
WAŻNE! Pamiętaj, że pomimo braku wyznaczonych pasów ruchu, nadal obowiązuje Cię korzystanie z kierunkowskazów, celem zasygnalizowania manewru zmiany pasa ruchu.
Teoretyzując, kierowca lewego pasa mógłby znów powołać się na artykuł 22, w którym to kierowca (prawego pasa) zmieniając pas ruchu, powinien upewnić się czy jest on wolny. W praktyce jednak było by to daleko idące nadużycie prawa i celowe tworzenie sytuacji kolizyjnej w której kierowca lewego pasa widząc zwężenie oraz pojazd poruszający się przed nim, wymusza na nim niebezpieczną sytuację a nawet celowo uderza w niego.
Kluczem w tej sytuacji jest zachowanie należnej ostrożności, zasada ograniczonego zaufania, ale przede wszystkim kultura jazdy i użycie kierunkowskazów, zgodnie z zasadami zmiany pasa ruchu. No i zwykły suwak, który jest naturalnym następstwem tej sytuacji.
W serii filmów Jedź bezpiecznie zabrakło jednak pełnego wyjaśnienia, co zrobić w sytuacji opisanej wyżej, kiedy kierowca z prawej strony znajduje się przed kierowcą z lewej strony. Jednak tu, o czym napisałem wyżej, nie można mówić o typowej zmianie pasa ruchu gdyż następuje zwężenie, a co za tym idzie, kierowcy są postawieni przed konkretną sytuacja w której każdy kolejny metr przejechanej drogi diametralnie skróci dystans do przeszkody i uniemożliwi zakończenie manewru w sposób bezpieczny i zgodny z przepisami.
Warto przy okazji dyskusji na ten temat wspomnieć również, że zgodnie z artykułem 16 Kodeksu Drogowego, kierowcy są zobowiązani do poruszania się prawym pasem ruchu lub możliwie blisko prawej krawędzi jezdni. Nie mniej jednak, należy pamiętać o artykule 24 w kwestii samego wyprzedzania, gdyż to właśnie ta regulacja ma znaczenie przy zachowaniu kierowców na zwężeniu drogi z niewyznaczonymi pasami ruchu.
Opisany wyżej przykład dotyczył prostego odcinka jezdni, ale niewyznaczone pasy ruchu możemy spotkać także na łukach, skrzyżowaniach i drogach osiedlowych. W/w sytuacja stanowi wyjątek, gdyż jej finałem jest zwężenie drogi. Pamiętajmy także, że w sytuacjach, w których obserwujemy nieprawidłowe zachowania kierowców, przede wszystkim powinniśmy zachować zdrowy rozsądek oraz odpowiedni dystans. Jeśli poruszamy się po odcinkach dróg, na których regularnie dochodzi do sytuacji spornych, możemy zgłosić zarządcy drogi takie nieprawidłowości (lub Policji, która podejmie odpowiednie działania). Być może wyłączenie części jezdni z ruchu będzie korzystniejsze w wybranych lokalizacjach niż pozostawianie kierowcom pola do działania i własnej interpretacji przepisów.
Kierowcy jadą środkiem, czy to zgodne z przepisami?
Ustaliliśmy, że jeśli szerokość jezdni umożliwia poruszanie się kilku pojazdów obok siebie na niewyznaczonych pasach ruchu, to jest to dopuszczalne do stosowania w praktyce. Ale należy pamiętać, że brak oznakowania poziomego, oznacza również, że z dużym prawdopodobieństwem gdyby wyznaczyć pasy ruchu, okazały by się one dość wąskie i niezgodne z przepisami dla danego typu drogi.
Nie można więc uznać winnym łamania przepisów, np. kierowcę samochodu dostawczego czy autobusu, poruszającego się większą szerokością takiej jezdni. W tej sytuacji, jeśli jego wyprzedzenie oznaczało by najechanie na linie wyznaczającą jezdnię w danym kierunku, mówimy o typowym manewrze wyprzedzania.
Jeśli jednak spotkamy się z sytuacją, w której pomimo dostępnego miejsca, kierowca porusza się środkiem, jego zachowanie może zakończyć się mandatem, tytułem poruszania się w sposób utrudniający jazdę innym kierowcom. Analogicznie należy pamiętać, że pomimo braku wyznaczonych pasów ruchu, należy używać na takiej drodze kierunkowskazów, sygnalizując swoje zamiary, w tym zmianę pasa ruchu, manewr wyprzedzania czy omijania.
