Bezpieczne wyprzedzanie z prawej strony – krok po kroku

O przepisach dot. wyprzedzania jest cały dział w kodeksie drogowym: RUCH DROGOWY Rozdział 5 – Ruch pojazdów Oddział 6 – Wyprzedzanie Art. 24. i warto oczywiście go sobie przypomnieć zanim przejdziemy do odpowiedzi na pytanie: kiedy wolno wyprzedzać pojazdy z prawej strony? Czy wyprzedzanie z prawej strony jest bezpieczne? Kiedy wyprzedzanie z prawej strony jest dozwolone a kiedy wyprzedzanie z prawej strony jest zabronione?

Kluczowym elementem całego manewry wyprzedzania jest:

1. odróżnienie wyprzedzania od wymijania. Wyprzedzamy pojazd poruszający się w tym samym kierunku. Wymijamy się z pojazdem jadącym z naprzeciwka. A także od omijania (omijamy pojazd stojący w miejscu). Kierowca wyprzedzający zobowiązany jest upewnić się co do możliwości wykonania manewru, zagrożenia, oznakowania oraz możliwości ukończenia manewru. Manewr wyprzedzanie nie może wymuszać na innych uczestnikach ruchu łamania przepisów ani tym bardziej stwarzania sytuacji niebezpiecznych, wymuszeń, itp..
2. uznanie, że za poprawne wykonanie manewru wyprzedzania, odpowiada kierowca wyprzedzający a nie wyprzedzany, a co za tym idzie wykonanie manewru w sposób i w warunkach umożliwiających jego ukończenie, zachowanie ostrożności, odstępu, w sposób nie zaburzający ruchu innych pojazdów.

https://badanie-techniczne.pl/2018/07/czy-mozna-wyprzedzac-z-prawej-strony-na-autostradzie/

W tym miejscu trudno nie wspomnieć o roli pojazdu wyprzedzanego. Jego kierowca, jest zobowiązany przepisami, do umożliwienia wyprzedzającemu ukończenie tego manewru. Jest to analogiczna sytuacja, gdy na drodze spotykamy kierowcę łamiącego przepisy. Nie w naszej roli jest egzekwować na nim prawo, ale też powinniśmy dążyć do uniknięcia sytuacji niebezpiecznej oraz umożliwić takiemu kierowcy ukończenie manewru. Jak? W sposób, w którym sami nie stworzymy sytuacji niebezpiecznej.

Wyprzedzanie nie jest jednak łamaniem prawa, o ile manewr wyprzedzania jest wykonywany zgodnie z prawem. A tu przepisy, chociaż obszerne, wyjaśniają wszystko. Kluczowym jest także zrozumienie przepisów, ich idei, a nie jedynie nauka pod testy. Co nie jest zabronione to jest dozwolone to droga donikąd.

Pytanie postawione na początku wpisu brzmi jednak: czy można i kiedy można wyprzedzać pojazd z prawej strony? Przepisy jasno wskazują, że wyprzedzanie, o ile możliwe, następuje z lewej strony pojazdu wyprzedzanego. Wynika to m.in. z faktu, że obowiązuje nas ruch prawostronny.

Przepisy dzielimy więc na te, które jasno określają:

• kiedy wyprzedzanie jest możliwe (zazwyczaj z lewej strony) lub zabronione,
• które zezwalają na wyprzedzanie pojazdów z prawej strony, chociaż te, nie zawsze są określone wprost.

Wyprzedzanie z lewej strony zabronione jest:

1. zabrania się wyprzedzania pojazdów silnikowych na zakrętach oznakowanych znakami ostrzegawczymi z wyjątkiem drogi jednokierunkowej i dwukierunkowej z dwoma wyznaczonymi pasami ruchu i podczas wyprzedzania nie wjeżdżamy na pas dla ruchu przeciwnego – w miejscu, gdzie jest to zabronione znakami na jezdni,
2. zabrania się wyprzedzania pojazdów silnikowych przy dojeżdżaniu do wierzchołka wzniesienia  z wyjątkiem drogi jednokierunkowej i dwukierunkowej z dwoma wyznaczonymi pasami ruchu i podczas wyprzedzania nie wjeżdżamy na pas dla ruchu przeciwnego – w miejscu, gdzie jest to zabronione znakami na jezdni,
3. na przejazdach kolejowych,
4. na przejściach dla pieszych z wyjątkiem przejść na których ruch jest kierowany,
5. podczas przejeżdżania pojedynczej linii ciągłej,
6. podczas najeżdżania na podwójną linie ciągłą,
7. jeśli wiążę się to z przekroczeniem dopuszczalnej prędkości,
8. pojazdu uprzywilejowanego w terenie zabudowanym,
9. na zakazie wyprzedzania ,
10. na przejeździe dla rowerzystów,
11. pojazdu silnikowego na skrzyżowaniu z wyjątkiem skrzyżowania o ruchu kierowanym lub okrężnym.

Wyprzedzanie z prawej strony zabronione jest wszędzie, za wyjątkiem:

1. kiedy pojazd skręca w lewo wyprzedzamy tylko prawą stroną,
2. pojazd szynowy wyprzedzamy tylko prawą stroną chyba że układ torowiska na to nie pozwala lub wyprzedzanie odbywa się na jezdni jednokierunkowej,
3. na jezdni dwukierunkowej kiedy w terenie zabudowanym mamy dwa wyznaczone pasy ruchu, a w terenie niezabudowanym trzy wyznaczone pasy ruchu.

Pas ruchu to każdy z podłużnych pasów jezdni, wystarczający do ruchu jednego rzędu pojazdów wielośladowych, oznaczony lub nieoznaczony znakami drogowymi (w tym znakami poziomymi).

Jezdnia z wyznaczonym jednym, dwoma lub wieloma pasami ruchu w jednym kierunku to jezdnia jedno lub wielopasmowa. Droga na której ruch odbywa się dwukierunkowo to droga jedno jezdniowa (np. drogi krajowe). Droga przedzielona pasem zieleni na której odbywa się ruch w dwóch kierunkach, to droga dwujezdniowa (np. autostrady).

Wyprzedzanie to niebezpieczny manewr, a wyprzedzanie z prawej strony jest zarówno niebezpieczne co także „nienaturalne” ale są sytuacje w których jest możliwe.

https://badanie-techniczne.pl/2018/07/czy-jazda-prawym-pasem-ruchu-jest-obowiazkowa/

Wyprzedzanie z prawej strony na drodze jednokierunkowej

Droga jednokierunkowa oznacza jeden kierunek jazdy, jedną jezdnię. Wyprzedzanie z prawej strony (a więc na drodze dwu lub wielopasmowej) jest dopuszczalne tylko pod warunkiem, że poszczególne pasy ruchu są wyznaczone (oznakowanie). Na jezdni jednokierunkowej, na której poszczególne pasy ruchu są niewyznaczone (brak oznakowania) wyprzedzanie z prawej strony jest zabronione (co dodatkowo reguluje ten sam przepis artykułu 24 oraz co dotyczy także pierwszeństwa, np. na zwężeniu na drodze z niewyznaczonymi pasami ruchu).

Wyprzedzanie z prawej strony na drodze z dwiema jezdniami jednokierunkowymi

Mowa oczywiście o drogach dwukierunkowych, ale, co ważne, drogach wielopasmowych, których jezdnie (w obu kierunkach) są od siebie oddzielone pasem zieleni, barierką lub innym separatorem. Jezdnia (z pasami ruchu w jednym kierunku) takiej drogi traktowana jest jako droga jednokierunkowa co oznacza, że możemy wyprzedzić inny pojazd z prawej strony. Przykładem takich dróg są, np. autostrady. Z założenia drogi takie są wielopasmowe.

Jeśli jednak były by jednopasmowe (jeden pas danym kierunku) wtedy oczywiście wyprzedzanie nie jest możliwe z technicznych powodów.

Wyprzedzanie z prawej strony na drodze dwukierunkowej z jedną jezdnią dwukierunkową

Sytuacja w której droga składa się z jednej jezdni, na której wyznaczone są pasy ruchu w obu kierunkach (jezdnia dwukierunkowa). Wyprzedzanie z prawej strony możliwe jest tylko wtedy gdy część jezdni w danym kierunku posiada wyznaczone (oznakowane) przynajmniej dwa pasy ruchu w obszarze zabudowanym lub trzy pasy ruchu poza obszarem zabudowanym. Pasy ruchu do jazdy w tym samym kierunku.

Zagrożenia wynikające z wyprzedzania pojazdów z prawej strony

Zacznijmy od tego, że manewr taki jest nienaturalny. Mamy ruch prawostronny, co oznacza, że wyprzedzanie pojazdów odbywa się po stronie lewej. Wyjątek stanowi jazda w mieście, po miejskich uliczkach, kiedy manewr wyprzedzania przyjmuje postać poruszania się pasem ruchu. Wyprzedzanie jest wtedy raczej manewrem nieumyślnym co wynikającym z tego jakie natężenie ruchu panuje.

Gdy znajdziemy się na drodze przelotowej o mniejszym natężeniu ruchu, na autostradzie, mówimy już o typowym dla przepisów prawa manewrze wyprzedzania. Kierowcy, nawet nie pilnujący zasady poruszania się prawym pasem ruchu, są mimo to przyzwyczajeni do tego, że ew. manewr wyprzedzania ich zostanie wykonany z lewej strony. A więc blokując lewy pas, zamykają innym kierowcom taką możliwość. Tym czasem, co widać wyżej, manewr wyprzedzania z prawej strony może być zgodny z przepisami.

Powyżej opisany przykład rodzi jednak pewne wątpliwości i pokazuje, jak bardzo taki manewr może być niebezpieczny. Widząc kierowcę, którego chcemy wyprzedzić z prawej strony, możemy spodziewać się, że zignoruje on naszą obecność i pozostanie na lewym pasie lub wręcz przeciwnie, zauważy nas i zreflektuje się, że powinien powrócić na pas prawy. Problem powstaje wtedy, gdy my już rozpoczęliśmy manewrw wyprzedzania z prawej strony.

https://badanie-techniczne.pl/2018/07/czy-jazda-prawym-pasem-ruchu-jest-obowiazkowa/

Dodatkowo kierowcy są zwykle przyzwyczajeni do sprawdzania lewego lusterka. Prawego tylko przy zmianie pasa ruchu na prawy. Może się więc okazać, że kierowca zjeżdżający na prawy pas, nieumyślnie zajedzie drogę kierowcy, wykonującemu manewr wyprzedzania z prawej strony.

Nie bez powodu spotykamy się z coraz większą agresją kierowców na drogach. Warto jednak pamiętać, że celowe blokowanie lewego pasa ruchu lub nieumyślna jazda nim, regulowana jest przepisami i podlega grzywnie: art. 16 ustawy Prawo o ruchu drogowym: „Kierujący pojazdem jest obowiązany jechać możliwie blisko prawej krawędzi jezdni. Jeżeli pasy ruchu na jezdni są wyznaczone, nie może zajmować więcej niż jednego pasa”. Zgodnie z art. 90 Kodeksu wykroczeń jest utrudnianiem ruchu w warunkach optymalnych i jest zagrożone karą grzywny w wysokości do 500 zł.

Wyprzedzanie z prawej strony na skrzyżowaniu

Warto wspomnieć o bardzo niebezpiecznej sytuacji, którą możemy spotkać na przecięciu się kierunków jazdy, na drogach wielopasmowych. To sytuacja, w której, np. kierowca szykuje się do skrętu w lewo. W lewo lub pozostaje na lewym pasie, stojąc czy też zwalniając. Inny kierowca w tym czasie wyprzedza lub omija ze strony prawej. Kierowca z naprzeciwka chce skręcić w lewo przecinając kierunek jazdy kierowcy wyprzedzającemu z prawej.

Chociaż prawnie to kierowca wyprzedzający pojazd ma pierwszeństwo (pomarańczowy), zdrowia i życia prawo nam nie zwróci. W takich sytuacjach, chociaż wina jest oczywista, tak naprawdę ponoszą ją obaj uczestnicy ruchu. Zarówno wymuszając pierwszeństwo (czerwony) jak i ignorując znaki drogowe i sytuację na drodze (pomarańczowy), będąc pewnymi swojego pierwszeństwa.

Podsumowanie

W mieście (w terenie zabudowanym) wyprzedzanie prawym pasem ruchu jest zgodne z przepisami. Na autostradzie dwu pasmowej, której jezdnie w danym kierunku oddzielone są pasem zieleni także można wyprzedzać z prawej strony. Na innych drogach, zgodnie z powyższym, należy upewnić się co do ich konstrukcji i ilości pasów.

Jedno jednak nie zmienia się: wyprzedzanie to trudny manewr i należy zawsze zachować ostrożność i wybiegać myślami w przód.