Wyprzedzanie to jeden z najniebezpieczniejszych manewrów w ruchu drogowym z jakim kierowcy mają styczność. Z pozoru prosty manewr, w którym jeden z pojazdów (wyprzedzający) przejeżdża obok drugiego pojazdu lub uczestnika ruchu (wyprzedzanego) poruszającego się w tym samym kierunku. Kluczowym w całym manewrze jest fakt, że pojazdy są w ruchu oraz że poruszają się w tym samym kierunku.
- Szczegółowo manewr wyprzedzania oraz związane z nim nakazy, zakazy i obowiązki kierowcy, opisane są w rozdziale 3: Ruch pojazdów, oddział 6, Wyprzedzanie.
W praktyce, ten prosty manewr, niesie za sobą ogromne ryzyko. Pojawia się bardzo wiele czynników, które mogą ten manewr zakłócić, a których wyeliminowanie stanowi warunek do prawidłowego wykonania i zakończenia wyprzedzania. O czym zresztą mówią przepisy ruchu drogowego.
Obowiązki wyprzedzającego sprowadzają się do podstawowych zasad ruchu drogowego. Podejmując się manewru kierujący musi przede wszystkim upewnić się zachowując ostrożność czy ma warunki do tego aby wyprzedzić pojazd: czy może rozpocząć manewr (ma widoczność, znaki nie zabraniają mu tego), czy ma jak zakończyć manewr (widzi drogę i może ocenić gdzie i kiedy skończy się wyprzedzanie), czy kierowca jadący przed nim (bezpośrednio i dalej), nie sygnalizują chęci skrętu w lewo lub czy kierowcy jadący za nim nie rozpoczęli już tego samego manewru.
Może wydać się zaskoczeniem, że kierowca podejmujący się wyprzedzenia innego uczestnika ruchu zobowiązany jest sprawdzić co dzieje się za nim. M.in. z tego powodu, oraz z powodu złej oceny sytuacji na drodze, dochodzi właśnie podczas wyprzedzania do największej liczby wypadków.
Podczas wyprzedzania na drodze wielopasmowej, analogicznie jesteśmy zobowiązani do upewnienia się czy po pasie który chcemy zająć celem wyprzedzenia pojazdu (przypominam o ruchu prawostronnym) nie porusza się inny pojazd.
Wyprzedzany też musi uważać!
Manewr wyprzedzania dotyczy także wyprzedzanego, który widząc pojazd lub uczestnika ruchu wyprzedzającego go, jest zobowiązany zachować ostrożność, odstęp, umożliwić kierującemu zakończenie manewru, przede wszystkim poprzez nie przyśpieszanie pojazdu.
Na tym jednak polega uczestnictwo w ruchu drogowym, że nie jesteśmy jedynymi jego uczestnikami i jedynie współpraca, może umożliwić nam wspólnie dotarcie do celu.
Manewr wyprzedzania charakteryzuje fakt, że pojazdy w nim uczestniczące, zarówno wyprzedzany jak i wyprzedzający, pozostają w ruchu. Manewr wyprzedzania często mylony jest z manewrem omijania lub wymijania, pomimo, że są to całkowicie inne procesy.
Z wyprzedzaniem pojazdów i uczestników ruchu będziesz miał styczność zarówno na drogach wielopasmowych, np. autostradach, jak i na drogach jednopasmowych, nawet jednokierunkowych. Dlatego, że każdy manewr wyprzedzania, w którym zachodzą w/w warunki dot. kierunku i pozostawiania ruchu, będzie zawsze wyprzedzaniem. W przeciwieństwie do manewru omijania, gdzie pojazd omijany pozostaje nieruchomy względem pojazdu omijającego go.
Warunkowe wyprzedzanie z prawej strony
Wyprzedzanie zwykle odbywa się z lewej strony, tj. lewą stroną porusza się pojazd wyprzedzający. Od tej zasady istnieją jednak wyjątki, także opisane w kodeksie drogowym. Dopuszczają one m.in:
- wyprzedzenie uczestnika ruchu sygnalizującego zamiar skrętu w lewo, które może odbywać się tylko z prawej strony,
- wyprzedzanie na pewnym odcinku drogi z wyznaczonymi pasami ruchu na jezdni o jednym kierunku ruchu,
- wyprzedzanie na określonym odcinku drogi z wyznaczonymi pasami ruchu na jezdni dwukierunkowej, jeżeli co najmniej dwa pasy ruchu na obszarze zabudowanym lub trzy pasy ruchu poza obszarem zabudowanym przeznaczone są do jazdy w tym samym kierunku,
- wyprzedzanie pojazdu szynowego, które może odbywać się tylko z prawej strony, chyba że położenie torów uniemożliwia takie wyprzedzanie lub wyprzedzanie odbywa się na jezdni jednokierunkowej,
- wyprzedzanie przez kierującego rowerem powoli jadącego pojazdu innego niż rower.
Zabrania się wyprzedzania:
- pojazdu uprzywilejowanego na obszarze zabudowanym,
- na przejeździe dla rowerzystów i bezpośrednio przed nim. Wyjątkiem jest tu wyprzedzanie na przejeździe, na którym ruch jest kierowany,
- na przejściu dla pieszych i bezpośrednio przed nim, z wyjątkiem przejścia, na którym ruch jest kierowany,
- na przejeździe kolejowym lub tramwajowym i bezpośrednio przed nim, z wyjątkiem skrzyżowania lub przejazdu tramwajowego, na którym ruch jest kierowany.
Poprzez przejście i przejazd o ruchu kierowanym należy rozumieć sygnalizację świetlną.
Zabrania się wyprzedzania pojazdu silnikowego jadącego po jezdni:
- przy dojeżdżaniu do wierzchołka wzniesienia oraz na zakręcie oznaczonym znakami ostrzegawczymi. Wtedy jednak dopuszcza się wyprzedzanie z lewej strony na jezdni jednokierunkowej lub na jezdni dwukierunkowej pod warunkiem niewjeżdżania na część jezdni przeznaczoną do ruchu w kierunku przeciwnym – w miejscu, gdzie jest to zabronione znakami na jezdni,
- na skrzyżowaniu, za wyjątkiem skrzyżowania o ruchu okrężnym lub na którym ruch jest kierowany (dopuszcza się wyprzedzanie z lewej strony pojazdu sygnalizującego zamiar skręcenia pod warunkiem niewjeżdżania na część jezdni przeznaczoną do ruchu w kierunku przeciwnym).
